تقویت معده با این گیاه دارویی شگفت انگیز

اسطو خودوس در طب عامیانه، از دیرباز به عنوان ضداسپاسم، ضد نفخ، مدر و تقویت کننده ی عمومی به کار می رفته است.

اسطو خودوس با نام علمی Lavandula‏ که در عربی به لونده اصلیه angustifolia‏ و خزامی معروف است، گیاهی است دائمی با بوته ای به ارتفاع تا حدود یک متر و ساقه هایی چهار گوش که در قسمتهای پایین چوبی می شوند.

برگهای این گیاه باریک، نوک تیز و به طور متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند. گلهای اسطو خودوس آبی مایل به بنفش هستند که به صورت مجتمع در انتهای ساقه قرار می گیرند.

ترکیبات مهم

سر شاخه های گل دار این گیاه دارای ۳-۱ درصد اسانس می باشد که ترکیبات گونه و واریته های مختلف آن ممکن است به کلی متفاوت باشد. اسانس اسطو خودوس اکثراً حاوی لینالول، به میزان ۲۰ تا ۳۵ درصد لینالیل استات به میزان ۳۰ تا ۵۵ درصد، اوسی من کامفر و کاریوفیلن اکساید است. از دیگر ترکیبات گیاه میتوان تانن به میزان ۵ تا ۱۰ درصد و کومارین فلاوونوئیدها و فیتواسترول ها را نام برد.

اثرات مهم

از اسطوخودوس به عنوان یک آرام بخش متوسط و رفع کننده ی مشکلات بدخوابی می توان استفاده کرد.
هم چنین این گیاه دارای خاصیت ضداضطراب و صفرا آور نیز می باشد. در منابع جدید، اثر ضد دیابت برای آن نیز قائل شده اند.

طریقه و میزان مصرف

تهیه ی چای بر روی حدود ۲ گرم خرد شده ی قسمت هوایی اسطوخودوس، یک استکان آب در حال جوش میریزیم درب ظرف را بسته و ۱۵ دقیقه به حال خود می گذاریم؛ سپس آن را صاف کرده و میل میکنیم.

داروهای گیاهی

از گیاه و با عصاره ی آن در داروهای آرام بخش استفاده های زیادی به عمل می آید.
تنتور کرم، لوسیون روغن ماساژ و محلولهای تقویت مو از دیگر فرآورده های اسطو خودوس می باشند. در صورتی که تنتور اسطو خودوس موجود باشد مصرف خوراکی ۵ میلی لیتر هر بار تا دو بار در روز برای سردرد و افسردگی مفید است.

نگه داری

عصاره ی گیاه باید دور از نور و هوا و در شیشه های رنگی نگه داری شود. برای نگه داری در ظروف پلاستیکی استفاده نشود.

عوارض جانبی

در موارد بسیار معدود ممکن است تماس گیاه با بدن ایجاد درماتیت پوستی کند و هم چنین ممکن است اثر آرام بخش و خواب آوری داروهای CNS دپرسانت را در صورت هم زمانی مصرف افزایش دهد.

نکات قابل توجه

۱. در نقاط مختلف دنیا به غیر از گونه مذکور از گونه های مختلف اسطوخودوس استفاده ی دارویی به عمل می آید که مهم ترین آنها شامل: ‏Lavandula dentate Lavandula Lavandula stoeches Lavandula latifolia‏ pubescens‏ می باشند

این گونه ها دارای اثرات مشابهی هستند.

۲. گیاهی که در بازار سنتی ایران به نام اسطوخودوس معروف است، سر شاخه های گلدار گیاه Nepeta menthoides میباشد. این گیاه از خانواده ی نعناع بوده و دارای اسانس معطری است که به عنوان آرام بخش بر طرف کننده ی دردهای معده و تب بر، استفاده می شود.

این محصول را در بازار سنتی یا عطاریها و بعضی منابع به اشتباه مربوط به گیاه ‏Lavandula stoeches می دانند؛ در حالی که این گیاه در ایران رویش ندارد.
۳. جمع آوری گل ها باید در آخرین زمان گلدهی صورت گیرد. سر شاخه های گلدار در دسته جات کوچکی بسته شده و در پاکت کاغذی خشک گردند تا گل های خشک شده درون پاکت بریزد.
۴. در صورتی که تنتور اسطوخودوس موجود باشد مصرف خوراکی ۵ میلی لیتر هر بار تا دو بار در روز برای سردرد و افسردگی مفید است.

۵. افزودن چند قطره اسانس اسطو خودوس به کرم بابونه و مخلوط کردن آنها برای اگزما مفید است. این کرم به صورت موضعی مصرف میشود.
۶. روغن جهت قفسه سینه: یک میلی لیتر از اسانس اسطوخودوس با ۵ قطره اسانس بابونه را با ۱۰ میلی لیتر روغن حامل مانند روغن بادام یا روغن زیتون مخلوط نمایید. این مخلوط برای تسکین افراد مبتلا به آسم یا برونشیت به صورت مالیدن روی قفسه سینه بسیار موثر است.
۷. روغن ماساژ: یک میلی لیتر از اسانس را در ۲ 5 میلی لیتر روغن بادام یا روغن زیتون حل نمایید. این مخلوط جهت ماساژ دردهای دست و پا و گردن موثر است. همین مخلوط برای جلوگیری از آفتاب سوختگی بر روی سطح بدن مفید می باشد.
۸. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۱۳۷۸ بر روی اسانس اسطوخودوس که به طور وسیع در شهر تهران در میادین پارکها و مناطق مسکونی کشت شده است انجام شد، مهم ترین اجسام آن شامل Limonene به میزان ۲۸ درصد Phellandrene به میزان ۳/۵ درصد ‏Cineol به میزان ۳۵ درصد Linalool به میزان ۱/۵ درصد Camphor به میزان ۱۲/۵ درصد Borneol به میزان ۲۸/۵ درصد و Delta Cadinol به میزان ۲ درصد بودند.
میزان اسانس به دست آمده از گیاه تازه که در اردیبهشت ماه برداشت شده بود ۱/۸ درصد به دست آمد که نشان میدهد کمیت و کیفیت این اسانس در مقایسه با دیگر نقاط جهان مطلوب میباشد.